Festiwal Fabuły 2022: Po sąsiedzku
12 maja 2022
Fabuł potrzebujemy nie tylko do chwilowej ucieczki przed trudną rzeczywistością. Chodzi o coś więcej: by zrozumieć i oswoić świat, musimy mieć i język, i opowieści. Spotkajmy się zatem w Centrum Kultury ZAMEK na Festiwalu Fabuły – ze świetną, różnorodną literaturą, daleką od łatwych recept, oczywistych odpowiedzi i szybkich ocen.
Dziś na poruszającą historię możemy się natknąć za drzwiami domu. Bywa, że spotykamy ją w drodze do sklepu, na szkolnym czy uczelnianym korytarzu. Albo w przychodni, gdzie przyjęła nas sfrustrowana kolejnym zbyt długim dyżurem lekarka. Albo w domu przyjaciół, u których zamieszkała ukraińska rodzina. Jesteśmy między pandemią, wojną, katastrofą klimatyczną a kolejnym kryzysem gospodarczym. W tych okolicznościach łatwiej o odruch serca albo o nagły lęk, o słuszny i mobilizujący gniew, ale i o obezwładniającą bezradność. Tak między innymi działa na nas rzeczywistość opowiadana w mediach przez polityków, dziennikarzy czy ekspertów od nauk społecznych. Gdzie tu miejsce na literaturę z fikcyjną fabułą?
To pytanie bałamutne. Fabuła potrzebna jest nam nie tylko do chwilowej, przyjemnej ucieczki przed trudną rzeczywistością, nie tylko zamiast tabletki szybkiego i łatwego pocieszenia. Nowe historie miłości i śmierci, krzywdy, bohaterstwa i łajdactwa, losy aktualnych wędrówek, kolejne końce i początki naszych prywatnych i wspólnych światów trzeba ułożyć w dobre opowieści. Ale nie chodzi o abstrakcje czy idee, nie o propagandę, nawet nie o kolejny ładnie wykadrowany w słowie reportaż. Chodzi o świat wokół – by go zrozumieć i oswoić, potrzebujemy języka i fabuły.
W kryzysie opieramy się odruchowo na tym, co jest wokół – intymne, po sąsiedzku, niepozorne, ale zaskakująco trwałe. Codzienność, choć ostatnio często podważana, radykalnie się nie zmienia (jeszcze nie nasza, jeszcze nie tu i teraz). To dobry moment, by ją docenić, spojrzeć inaczej i mieć na nią wpływ na własnych warunkach.
Tegoroczny Festiwal Fabuły temu sprzyja – autorki i autorzy zaproszeni na wydarzenie opisują świat na wyciągniecie ręki, z bliska, boleśnie bezpośrednio. Ze świetną literaturą, daleką od łatwych recept, oczywistych odpowiedzi i szybkich ocen możemy spotkać się w Centrum Kultury ZAMEK w kilku odsłonach. Sąsiadów możemy poznać nie tylko za progiem czy w innym województwie, ale w bliższej i dalszej zagranicy, co dziś szczególnie ważne. Tym razem gościć będziemy literatury: czeską, anglosaską oraz – z wdzięcznością i wsparciem – ukraińską.
Stały festiwalowy cykl poświęcamy kanonowi, jego rewindykacji, zmianie, a może i wywróceniu. Znawcy literatury spojrzą na wielką klasykę oraz listy lektur ze świeżej perspektywy, bardzo przekonująco, pokażemy przy okazji ich – znakomite i ważne! – książki. Pożytek mogą mieć z tego nie tylko przyszli maturzyści i maturzystki…
Jak w każdej edycji ciekawi jesteśmy debiutów. Tym razem początkującym prozaikom oddaliśmy dwa spotkania. Jedno jest prezentacją nowych książek – debiutanci i debiutantki w prozie komplikują pytania o tożsamość lokalną, polską i europejską oraz brawurowo poczynają sobie ze stylem. Drugie spotkanie, wyjątkową noc w historycznych zamkowych przestrzeniach oddaliśmy do dyspozycji studentkom i studentom sztuki pisania, nowego kierunku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, którzy wciąż pracują na swoimi pierwszymi książkami – zaskoczą nas pod każdym względem.
Rdzeń festiwalu to najnowsze dzieła uznanych autorek – współczesna polska proza stoi wybitnymi pisarkami! Proponują one nowe formy, wykorzystują gatunki, eksperymentują z narracją. Znajdują nieopisane czy zapomniane tematy, tworzą fascynujące bohaterki.
Przed dwoma laty spotkać mogliśmy się tylko wirtualnie, do dziś pamiętamy widmowy Zamek… Ale przecież udało się wtedy zrobić festiwal, zdalne spotkania miały życzliwą publiczność, a my, organizatorzy, nauczyliśmy się paru rzeczy, które teraz ułatwiają odbiór festiwalowych wydarzeń.
W 2022 roku zapraszamy do Centrum Kultury ZAMEK – spotkajmy się na żywo, będzie intensywnie, ale nie aż tak, by nie było czasu na majowe słońce na zamkowym dziedzińcu, na wymianę poglądów, bycie ze sobą oraz z pisarzami i pisarkami nie tylko podczas spotkań. Tej bliskości nic nie zastąpi – dziś jest ona ważna z wielu powodów.
Jeśli jednak ktoś nie może być w Poznaniu, zapraszamy na stronę Zamku i do oglądania relacji na żywo w mediach społecznościowych (łatwo naleźć nas na przykład pod hasłem ZamekCzyta).
Proponowane przez nas fabuły – książki, rozmowy, wykłady, debata czy sesja poddająca wywrotowym interpretacjom współczesną literaturę – są przygodami, które wciągając w świat przedstawiony, pozwalają lepiej żyć w świecie realnym. Sąsiadka, sąsiad, także ci z festiwalowej sceny i widowni, to czasem najbliżsi nam obcy, od ich poznania można zacząć próbę zrozumienia świata – nie tylko tego za progiem.
MARCIN JAWORSKI
MARCIN JAWORSKI (1979) – literaturoznawca, krytyk literacki, prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor m.in. książek: „Rewersy nowoczesności. Klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej” (2009), „Po całości… Szkice, punkty” (z K. Hoffmannem i P. Śliwińskim, 2016), „Świat nieliryczny. Studia i szkice o poezji współczesnej” (2018). W latach 2015–2020 sekretarz Poznańskiej Nagrody Literackiej. Od 2022 roku Przewodniczący Kapituły PNL. Kurator Festiwalu Fabuły w Centrum Kultury ZAMEK.
Program Festiwalu Fabuły 2022
